Thực tế tại Việt Nam, có nhiều trường hợp người được cho ở nhờ đất đã tự bỏ tiền xây dựng nhà ở kiên cố mà không lập hợp đồng rõ ràng. Khi phát sinh tranh chấp, câu hỏi thường gặp là: người ở nhờ xây nhà có được pháp luật bảo vệ quyền lợi hay không? Bài viết này sẽ phân tích căn cứ pháp lý mới nhất, các trường hợp thường gặp và đưa ra ví dụ minh họa thực tế.

>>> Xem thêm: Bạn muốn sang tên sổ đỏ? Hãy đến văn phòng công chứng.

1. Căn cứ pháp lý điều chỉnh trường hợp ở nhờ xây nhà

ở nhờ xây nhà

Một số văn bản pháp luật có liên quan đến tình huống ở nhờ xây nhà gồm:

  • Bộ luật Dân sự 2015:

    • Điều 175: Quyền về lối đi qua bất động sản liền kề.

    • Điều 177: Quyền bề mặt.

    • Điều 494 – 499: Quy định về hợp đồng mượn tài sản.

    • Điều 255, 256: Nghĩa vụ hoàn trả tài sản, xử lý tài sản gắn liền.

  • Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025):

    • Điều 188: Điều kiện thực hiện quyền của người sử dụng đất.

    • Điều 210: Quy định về quyền đối với tài sản gắn liền với đất.

  • Luật Nhà ở 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2025):

    • Điều 121: Hợp đồng về nhà ở phải được lập thành văn bản.

    • Điều 122: Hợp đồng cho mượn, cho ở nhờ nhà ở nên công chứng, chứng thực để bảo đảm hiệu lực.

Theo đó, khi người ở nhờ xây nhà thì việc giải quyết quyền lợi sẽ căn cứ vào việc có hợp đồng, sự thỏa thuận giữa các bên, cũng như quy định về tài sản gắn liền với đất.

2. Rủi ro pháp lý khi ở nhờ xây nhà

2.1. Không được công nhận quyền sử dụng đất

Người ở nhờ dù xây dựng nhà trên đất cũng không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vì quyền sử dụng đất thuộc về chủ đất theo Điều 188 Luật Đất đai 2024.

2.2. Có thể bị buộc tháo dỡ công trình

Nếu xây dựng nhà không được sự đồng ý của chủ đất hoặc vi phạm quy định xây dựng, người ở nhờ có thể bị buộc tháo dỡ công trình theo pháp luật về xây dựng.

2.3. Rủi ro mất trắng chi phí xây dựng

Khi chấm dứt hợp đồng ở nhờ, người ở nhờ có nghĩa vụ trả lại đất. Nếu không có thỏa thuận bồi thường, có thể mất toàn bộ chi phí xây dựng.

>>> Xem thêm: Đội ngũ chuyên nghiệp hỗ trợ bạn với Dịch vụ làm sổ đỏ.

3. Quyền lợi được pháp luật bảo vệ khi ở nhờ xây nhà

ở nhờ xây nhà

3.1. Quyền yêu cầu bồi thường chi phí hợp lý

Theo Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015, người nào gây lợi ích cho người khác mà không có căn cứ pháp luật thì có thể được yêu cầu thanh toán chi phí hợp lý. Trường hợp ở nhờ xây nhà có sự đồng ý của chủ đất, người ở nhờ có thể yêu cầu bồi thường chi phí khi bị lấy lại đất.

Xem thêm:  Thời hạn hợp đồng thuê nhà và các lưu ý quan trọng

3.2. Quyền được thỏa thuận chuyển nhượng, tặng cho nhà

Nếu được chủ đất đồng ý, nhà xây trên đất có thể được chuyển nhượng hoặc tặng cho, đồng thời bên nhận phải thỏa thuận về quyền sử dụng đất kèm theo.

3.3. Quyền khởi kiện khi bị xâm phạm

Nếu chủ đất đồng ý cho xây nhà nhưng sau đó đơn phương đòi lại đất mà không bồi thường, người ở nhờ có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp về tài sản gắn liền với đất.

4. Cách hạn chế rủi ro khi ở nhờ xây nhà

  • Lập hợp đồng ở nhờ bằng văn bản, nêu rõ quyền và nghĩa vụ khi xây dựng nhà.

  • Công chứng hợp đồng theo quy định Luật Nhà ở 2023 để đảm bảo hiệu lực pháp lý.

  • Thỏa thuận rõ về xử lý tài sản: trường hợp chấm dứt ở nhờ, chủ đất có trách nhiệm thanh toán chi phí xây dựng hay mua lại nhà với giá trị hợp lý.

  • Xin phép xây dựng hợp pháp theo quy định của Luật Xây dựng trước khi thi công.

>>> Xem thêm: Trọn gói giải pháp cho mọi Thủ tục công chứng.

5. Ví dụ minh họa thực tế về ở nhờ xây nhà

Anh B được chú ruột cho ở nhờ trên mảnh đất 150m² tại Bình Dương. Sau đó, anh B tự bỏ 700 triệu đồng xây dựng nhà cấp 4 kiên cố. Sau 7 năm, chú của anh B muốn lấy lại đất để bán.

  • Anh B yêu cầu được sở hữu căn nhà hoặc được bồi thường.

  • Tòa án căn cứ Điều 210 Luật Đất đai 2024 và Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015, tuyên: anh B không có quyền sử dụng đất, nhưng vì có sự đồng ý ngầm của chú (biết mà không phản đối việc xây dựng), chú phải hoàn trả cho anh B một phần chi phí hợp lý để tránh thiệt hại vô lý.

Kết luận

Trường hợp ở nhờ xây nhà tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không có hợp đồng rõ ràng. Người ở nhờ sẽ không có quyền sử dụng đất và có thể bị mất trắng chi phí xây dựng nếu chủ đất lấy lại tài sản. Tuy nhiên, pháp luật vẫn bảo vệ ở mức độ nhất định, đặc biệt khi có sự đồng ý của chủ đất hoặc khi phát sinh lợi ích bất hợp lý. Để an toàn, các bên cần lập hợp đồng, công chứng và thỏa thuận rõ ràng trước khi tiến hành xây dựng.

Xem thêm:  Phí sang tên sổ đỏ từ chồng sang vợ: Tất tần tật thông tin bạn cần biết

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thủ tục công chứng hợp đồng tặng cho Nhà/đất

>>> Cấp bản sao tài liệu, hợp đồng giao dịch lưu trữ tại phòng Công chứng

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

  1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
  2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

  • Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
  • Hotline: 0966.22.7979
  • Email: ccnguyenhue165@gmail.com
Đánh giá