Công chứng văn bản phân chia di sản khi có người mất năng lực hành vi
Trong quá trình thừa kế, không hiếm trường hợp một trong các đồng thừa kế bị mất năng lực hành vi dân sự. Khi đó, việc công chứng di sản mất năng lực phải tuân thủ quy định chặt chẽ của pháp luật để bảo đảm quyền lợi của người bị mất năng lực và tránh rủi ro vô hiệu văn bản công chứng.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn công chứng giấy ủy quyền và hợp đồng dân sự tại văn phòng công chứng
📚 Căn cứ pháp lý về công chứng di sản mất năng lực
⚖️ Bộ luật Dân sự 2015
Điều 22: Người mất năng lực hành vi dân sự là người không thể nhận thức và làm chủ hành vi, được Tòa án tuyên mất năng lực.
Điều 48: Quyền, nghĩa vụ của người mất năng lực hành vi dân sự được người giám hộ thực hiện thay.
Điều 611 & 659: Di sản thừa kế được chia theo thỏa thuận của những người thừa kế hợp pháp, trong đó người mất năng lực phải được giám hộ hợp pháp đại diện.
🏛️ Luật Công chứng 2014
Điều 47: Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu phát hiện có người tham gia không đủ năng lực hành vi hoặc không có người giám hộ hợp pháp.
Điều 57: Khi công chứng văn bản phân chia di sản có người mất năng lực, người giám hộ phải có mặt, xuất trình quyết định của Tòa án và giấy tờ chứng minh quyền giám hộ.
📘 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015
Điều 362: Quy định thủ tục yêu cầu Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự, là căn cứ bắt buộc để xác định tư cách người giám hộ khi công chứng.
🧭 Nguyên tắc thực hiện công chứng di sản mất năng lực
Việc công chứng văn bản phân chia di sản khi có người mất năng lực hành vi phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
✅ Có quyết định của Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự; ✅ Có người giám hộ hợp pháp được chỉ định theo đúng quy định; ✅ Công chứng viên xác minh giấy tờ giám hộ và tình trạng năng lực hành vi; ✅ Văn bản công chứng phải thể hiện rõ người giám hộ đại diện cho người mất năng lực; ✅ Không được ép buộc, lợi dụng việc mất năng lực để xâm phạm quyền lợi thừa kế.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ đầy đủ khi sử dụng dịch vụ sổ đỏcho giao dịch đất đai
🧾 Hồ sơ và thủ tục công chứng di sản mất năng lực
Hồ sơ cần chuẩn bị – công chứng di sản mất năng lực
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, giấy đăng ký xe, sổ tiết kiệm…);
Quyết định của Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự;
Giấy tờ chứng minh người giám hộ hợp pháp (quyết định của Tòa án hoặc Ủy ban nhân dân);
CMND/CCCD của người giám hộ và các đồng thừa kế khác;
Trình tự thực hiện – công chứng di sản mất năng lực
Nộp hồ sơ tại văn phòng công chứng;
Công chứng viên kiểm tra năng lực pháp lý của người giám hộ;
Người giám hộ ký thay cho người mất năng lực trong văn bản phân chia di sản;
Công chứng viên chứng nhận, lưu trữ và cấp bản sao hợp lệ.
📖 Ví dụ minh họa thực tế
Tình huống: Bà H mất, để lại căn nhà cho hai người con là anh K và chị L. Tuy nhiên, chị L được Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự do bệnh tâm thần. Người chồng của chị L được Tòa án chỉ định làm người giám hộ hợp pháp.
Giải pháp:
Người giám hộ (chồng chị L) nộp hồ sơ công chứng cùng các đồng thừa kế khác;
Công chứng viên kiểm tra quyết định tuyên mất năng lực và giấy tờ giám hộ;
Người giám hộ ký vào văn bản phân chia di sản với tư cách đại diện cho chị L;
Văn bản được công chứng hợp pháp, đảm bảo quyền lợi của chị L.
💬 Kết quả: Quyền thừa kế của người mất năng lực được bảo đảm, văn bản công chứng hợp pháp, không bị vô hiệu do vi phạm điều kiện năng lực hành vi.
⚠️ Rủi ro nếu không tuân thủ đúng quy định
🚫 Văn bản công chứng có thể bị tuyên vô hiệu nếu người mất năng lực tham gia ký kết trực tiếp; 🚫 Có thể xảy ra tranh chấp thừa kế nếu người giám hộ không hợp pháp hoặc ký sai thẩm quyền; 🚫 Vi phạm quy định về bảo vệ người yếu thế trong giao dịch dân sự.
🧩 Cách xử lý an toàn khi công chứng di sản mất năng lực
✨ Trước khi công chứng:
Phải xin Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự (nếu chưa có);
Đề nghị Tòa hoặc UBND chỉ định người giám hộ hợp pháp;
Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ chứng minh quyền giám hộ.
✨ Khi công chứng:
Người giám hộ phải có mặt và ký tên trực tiếp;
Công chứng viên phải ghi rõ người đại diện ký thay trong văn bản;
Lưu ý kiểm tra ý chí của các đồng thừa kế còn lại để tránh tranh chấp.
🌟 Kết luận
Việc công chứng di sản mất năng lực không chỉ giúp đảm bảo tính pháp lý cho văn bản phân chia di sản, mà còn là cơ chế bảo vệ quyền lợi cho người yếu thế trong giao dịch dân sự. ✅ Chỉ người giám hộ hợp pháp mới được đại diện ký; ✅ Phải có quyết định của Tòa án tuyên mất năng lực; ✅ Công chứng viên có nghĩa vụ kiểm tra và xác minh kỹ hồ sơ; ✅ Văn bản công chứng được lập đúng quy định sẽ có giá trị pháp lý vững chắc.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
