Trong các giao dịch thuê nhà, câu hỏi “công chứng hợp đồng thuê nhà có bắt buộc không?” là băn khoăn phổ biến, đặc biệt khi hợp đồng thuê có giá trị lớn hoặc liên quan đến tổ chức, doanh nghiệp. Việc công chứng không chỉ làm rõ hiệu lực pháp lý mà còn ảnh hưởng đến khả năng bảo vệ quyền lợi của các bên trong tranh chấp.
Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp thuê nhà đều cần công chứng. Việc hiểu rõ quy định của pháp luật sẽ giúp bạn quyết định đúng khi nào cần thực hiện công chứng để bảo đảm an toàn pháp lý cho giao dịch.
Quy định pháp luật về công chứng hợp đồng thuê nhà
Căn cứ theo các quy định hiện hành:
Điều 122 Luật Nhà ở 2023 quy định: hợp đồng thuê nhà giữa cá nhân, tổ chức có thể được lập bằng văn bản và không bắt buộc phải công chứng, trừ khi các bên có yêu cầu hoặc pháp luật có quy định khác.
Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hình thức giao dịch dân sự: giao dịch không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội, thì được pháp luật công nhận dù có công chứng hay không (trừ trường hợp bắt buộc phải công chứng, chứng thực).
Điều 42 Luật Công chứng 2024: công chứng là thủ tục tự nguyện trong đa số các trường hợp, ngoại trừ những giao dịch mà pháp luật chuyên ngành quy định phải công chứng.
Như vậy, hợp đồng thuê nhà không bắt buộc phải công chứng, trừ khi thuộc một trong các trường hợp được liệt kê dưới đây.
Các trường hợp hợp đồng thuê nhà bắt buộc công chứng
Một bên có yêu cầu công chứng
Nếu một trong hai bên (người thuê hoặc người cho thuê) yêu cầu công chứng, thì hợp đồng buộc phải thực hiện thủ tục này theo khoản 3 Điều 122 Luật Nhà ở 2023.
Sử dụng hợp đồng làm căn cứ đăng ký kinh doanh, tạm trú hoặc thủ tục hành chính
Một số cơ quan nhà nước khi xử lý hồ sơ đăng ký kinh doanh tại nơi thuê thường yêu cầu hợp đồng thuê có công chứng hoặc chứng thực, đặc biệt với doanh nghiệp thuê nhà làm trụ sở.
Theo hướng dẫn nội bộ của nhiều văn phòng công chứng và quy định quản lý xuất nhập cảnh, nếu bên thuê hoặc cho thuê là người nước ngoài, việc công chứng sẽ tăng giá trị pháp lý và được cơ quan nhà nước Việt Nam công nhận dễ dàng hơn khi xử lý giấy phép lưu trú, tạm trú.
Nhà cho thuê đang thế chấp hoặc thuộc sở hữu chung
Nếu nhà đang thế chấp ngân hàng, hoặc có nhiều đồng sở hữu, việc công chứng là biện pháp xác minh tính pháp lý của tài sản, tránh rủi ro hợp đồng bị vô hiệu do thiếu sự đồng ý của các chủ sở hữu còn lại hoặc tổ chức tín dụng.
Lợi ích của việc công chứng hợp đồng thuê nhà
Ngay cả khi không bắt buộc, việc công chứng hợp đồng thuê nhà mang lại nhiều lợi ích đáng kể:
Tăng tính ràng buộc pháp lý, là bằng chứng vững chắc nếu xảy ra tranh chấp
Không cần chứng minh lại tại tòa, theo quy định tại Điều 417 Bộ luật Dân sự 2015
Được công nhận bởi các cơ quan hành chính, dễ dàng thực hiện các thủ tục liên quan
Hạn chế tối đa nguy cơ giả mạo hợp đồng, ép giá, lật kèo
Bên thuê yên tâm khi đầu tư sửa chữa, cải tạo tài sản thuê dài hạn
Trong các trường hợp sau đây, hợp đồng thuê nhà không công chứng nhưng vẫn có hiệu lực nếu:
Hợp đồng được lập bằng văn bản rõ ràng
Có đủ chữ ký hoặc xác nhận của hai bên
Không vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội
Thời hạn thuê dưới 6 tháng và giá trị không quá lớn
Các bên không có tranh chấp hoặc yêu cầu đặc biệt về mặt pháp lý
Tuy nhiên, nên lưu ý: nếu xảy ra tranh chấp, bên không có hợp đồng công chứng sẽ phải chứng minh nội dung, chữ ký, thời gian ký – điều này có thể gây bất lợi đáng kể.
Ví dụ thực tế
Một cá nhân thuê căn hộ tại Hà Nội với thời hạn 2 năm, hợp đồng không công chứng. Sau 8 tháng, chủ nhà tự ý tăng giá thuê. Khi xảy ra tranh chấp, bên thuê gặp khó khăn vì hợp đồng viết tay không có xác nhận, tòa án không thể xác định rõ ràng giá thuê ban đầu.
Trong khi đó, một doanh nghiệp thuê mặt bằng làm showroom tại TP.HCM với hợp đồng có công chứng. Khi chủ nhà chấm dứt hợp đồng sớm trái pháp luật, tòa án đã căn cứ hợp đồng công chứng để buộc bồi thường 6 tháng tiền thuê.
Kết luận: Có thể không bắt buộc, nhưng rất nên công chứng
Dù pháp luật không yêu cầu tất cả hợp đồng thuê nhà phải công chứng, nhưng trên thực tế, việc công chứng mang lại lợi ích rõ rệt về pháp lý và phòng ngừa tranh chấp. Các bên tham gia giao dịch nên cân nhắc thực hiện công chứng, đặc biệt trong các trường hợp:
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
